OWASP Top 10 - Przegląd Najważniejszych Zagrożeń Bezpieczeństwa Aplikacji

Bezpieczeństwo aplikacji webowych to temat, którego żaden programista nie powinien ignorować. Wiele ataków da się powstrzymać już na etapie kodowania, jeśli znamy typowe podatności i błędy. Z pomocą przychodzi OWASP Top 10 – flagowy dokument organizacji OWASP, będący listą 10 najpoważniejszych kategorii zagrożeń czyhających na aplikacje internetowe. W tym artykule pokrótce omówię OWASP Top 10, przedstawiając najczęstsze błędy bezpieczeństwa w aplikacjach webowych i dobre praktyki, które pozwolą ich uniknąć.

Najczęstsze zagrożenia według OWASP Top 10

/* NIEBEZPIECZNE podejście – podatność na SQL Injection */
string query = "SELECT * FROM Users WHERE UserName = '" + userInput + "'";
db.Execute(query);

W powyższym kodzie wartość userInput może zawierać złośliwy fragment SQL (np. ' OR '1'='1) i zmodyfikować działanie zapytania. Aby się przed tym chronić, należy używać mechanizmów parametryzowanych zapytań lub ORM, np.:

/* Bezpieczne podejście – użycie parametryzowanego zapytania */
string query = "SELECT * FROM Users WHERE UserName = @name";
var cmd = new SqlCommand(query, connection);
cmd.Parameters.AddWithValue("@name", userInput);
cmd.ExecuteNonQuery();

Dzięki parametrom, nawet jeśli userInput zawiera złośliwy kod, nie zostanie on wykonany jako część zapytania SQL.
    
4. Insecure Design (Niebezpieczny projekt) – Błędy na poziomie projektowania aplikacji. Chodzi o sytuacje, gdy sama koncepcja lub architektura rozwiązania jest podatna na ataki, nawet jeśli implementacja pojedynczych funkcji jest poprawna. Przykładem może być zaprojektowanie mechanizmu resetowania hasła opierającego się na łatwych do odgadnięcia pytaniach bezpieczeństwa – taka funkcjonalność jest wadliwa z założenia. Rozwiązanie to bezpieczne projektowanie już od początku tworzenia aplikacji: uwzględnianie zasad secure by design, przeprowadzanie threat modeling (modelowania zagrożeń) i planowanie mechanizmów bezpieczeństwa zanim napiszemy pierwszą linijkę kodu.
    
5. Security Misconfiguration (Błędy konfiguracji bezpieczeństwa) – Niewłaściwa lub brakująca konfiguracja zabezpieczeń aplikacji lub serwera. Do tej grupy należą błędy takie jak pozostawienie domyślnych haseł lub ustawień, niezaktualizowane certyfikaty, wyłączone mechanizmy bezpieczeństwa czy zbyt szczegółowe komunikaty o błędach ujawniające wewnętrzne informacje o systemie. Przykładowo, aplikacja działająca w trybie deweloperskim (debug) na środowisku produkcyjnym może wyświetlać pełne logi błędów wraz ze stosami wywołań, co ułatwia atakującemu znalezienie słabych punktów. Zaleca się przeprowadzanie regularnych audytów konfiguracji, utrzymywanie minimalnych potrzebnych uprawnień oraz stosowanie zasady "bezpieczne domyślne" (secure defaults).
    
6. Vulnerable and Outdated Components (Podatne i nieaktualne komponenty) – Korzystanie z bibliotek, modułów, frameworków lub innych komponentów, które zawierają znane podatności. Jeśli Twoja aplikacja używa przestarzałej wersji np. biblioteki do logowania lub przetwarzania płatności, istnieje ryzyko, że znane luki w zabezpieczeniach tej biblioteki staną się drzwiami wejściowymi dla ataku. W praktyce ta kategoria obejmuje także problemy z tzw. supply chain, czyli łańcuchem dostaw oprogramowania (np. zainfekowane zależności). Dobre praktyki to regularne aktualizowanie zależności, monitorowanie wykazów podatności (np. CVE) i usuwanie/aktualizacja komponentów, które nie są już wspierane.
    
7. Identification and Authentication Failures (Błędy identyfikacji i uwierzytelniania) – Wady w mechanizmach logowania, uwierzytelniania użytkowników i zarządzania sesją. Mogą to być np. umożliwienie prostego ataku siłowego na hasło (brak ograniczeń logowań), przechowywanie haseł w niezabezpieczonej formie, używanie łatwych do odgadnięcia danych logowania lub niewłaściwe unieważnianie tokenów sesyjnych. Błędy te często skutkują przejęciem konta lub kradzieżą tożsamości. Aby ich uniknąć, należy stosować silne hashowanie haseł, mechanizmy MFA (uwierzytelnianie wieloskładnikowe), bezpieczne zarządzanie sesjami (odpowiednie timeouty, zabezpieczenia ciasteczek sesyjnych itp.) oraz gotowe, sprawdzone komponenty do uwierzytelniania (np. biblioteki OAuth2 / OpenID Connect lub wbudowane mechanizmy ASP.NET Identity zamiast tworzenia własnych).
    
8. Software and Data Integrity Failures (Błędy integralności oprogramowania i danych) – Nowa kategoria skupiająca się na braku weryfikacji integralności krytycznych elementów systemu. Dotyczy to np. sytuacji, gdy aplikacja polega na automatycznych aktualizacjach, pluginach lub komponentach z zewnętrznych źródeł, ale nie sprawdza ich podpisów cyfrowych ani sum kontrolnych. Inny przykład to luki w procesach CI/CD – jeśli pipeline wdrożeniowy nie jest zabezpieczony, atakujący może wstrzyknąć złośliwy kod do aplikacji przed jej zbudowaniem i wdrożeniem. Do tej kategorii zalicza się też znany problem Insecure Deserialization (niebezpieczna deserializacja danych). Zapobieganie wymaga m.in. stosowania podpisów i weryfikacji integralności aktualizacji, ograniczonego zaufania do zewnętrznych zależności oraz zabezpieczenia procesu budowania i wdrażania aplikacji (np. kontrola dostępu do narzędzi CI/CD, weryfikacja kodu źródłowego).
    
9. Security Logging and Monitoring Failures (Błędy logowania i monitorowania bezpieczeństwa) – Niedostateczne rejestrowanie zdarzeń bezpieczeństwa oraz brak odpowiedniego monitoringu. Jeśli aplikacja nie loguje kluczowych zdarzeń (np. próby nieautoryzowanego dostępu, wyjątków bezpieczeństwa) lub logi nie są monitorowane i analizowane, wykrycie ataku może zająć tygodnie albo w ogóle nie nastąpić. Równie niebezpieczne jest logowanie, ale bez zabezpieczenia samych logów – np. brak separacji uprawnień może pozwolić atakującemu wyłączyć lub wyczyścić logi. Dobrą praktyką jest wdrożenie centralnego systemu logowania i monitoringu (SIEM), konfiguracja alertów na podejrzane aktywności oraz regularne testy procedur incident response. Pamiętaj: szybkie wykrycie ataku często decyduje o skali szkód.
    
10. Server-Side Request Forgery (SSRF) – fałszerstwo żądań po stronie serwera – Atak polegający na nakłonieniu aplikacji serwerowej do wykonania nieautoryzowanego żądania HTTP do innej lokalizacji. W ataku SSRF napastnik zwykle sprawia, że nasz serwer (np. API) wysyła zapytanie do adresu wskazanego przez atakującego – może to być usługa wewnętrzna w naszej sieci, która normalnie nie jest dostępna z zewnątrz, lub dowolny inny zasób. W ten sposób można np. wyciągnąć dane z wewnętrznej bazy, uzyskać dostęp do usług chmurowych z roli serwera albo wykonać skanowanie portów wewnątrz sieci ofiary. Przed SSRF chronimy się poprzez walidację i filtrowanie adresów URL pobieranych z zewnątrz (biała lista dozwolonych hostów, blokowanie adresów lokalnych), ograniczanie uprawnień serwera przy wykonywaniu zapytań wychodzących oraz segmentację sieci (aby serwer webowy nie miał bezpośredniego dostępu do wrażliwych usług wewnętrznych).

Podsumowanie