Czy programista powinien pisać komentarze w kodzie? To pytanie nieraz dzieli środowisko deweloperów na dwa obozy. Jedni twierdzą, że kod powinien być tak czytelny, aby komentarze były zbędne. Drudzy uważają, że dobre komentarze to podstawa utrzymania i skalowalności projektu. Prawda najczęściej leży gdzieś pośrodku.
W tym artykule omówimy:
- Dlaczego warto (i kiedy) pisać komentarze,
- Kiedy komentarze mogą być niebezpieczne lub wprowadzające w błąd,
- Jak robić to z głową – na przykładzie C#/.NET.
Kod czytelny sam w sobie – idea "komentarze są zbędne"?
Co to znaczy "czytelny kod"?
- Dobre nazwy zmiennych, metod i klas – żeby było wiadomo, co one robią (np. CalculateMonthlySalary() zamiast CalcMonSal()).
- Unikanie "magicznych liczb" – jeśli widzisz w kodzie var discount = 0.07, wytłumacz, co oznacza 0.07. Czy to VAT, rabat, stopa procentowa?
- Struktura i podział na metody – krótka, spójna metoda bywa lepsza niż piętrowy blok kodu, który trudno zrozumieć.
Argument za tym, by nie pisać komentarzy
- Jeśli kod jest dobrze napisany, komentowanie oczywistych rzeczy bywa redundancją – np. // This increments i by 1 przy i++.
- Komentarze mogą być nieaktualne, jeśli kod się zmienił, a deweloperzy nie zaktualizowali dokumentacji. Nieaktualny komentarz jest gorszy niż brak komentarza.
Kiedy warto pisać komentarze?
Wyjaśnianie złożonej logiki
Jeśli w kodzie występuje niestandardowy algorytm lub zawiła logika biznesowa (np. wyliczanie rat kredytowych, uwzględniających różne oprocentowania), komentarz jest nieoceniony.
Przykład w C#:
// Metoda oblicza miesięczną ratę kredytu na podstawie:
// - kwoty kredytu
// - rocznego oprocentowania
// - liczby rat miesięcznych
// Algorytm bazuje na formule annuitetowej.
public decimal CalculateInstallment(decimal loanAmount, double annualInterestRate, int numberOfMonths)
{
var monthlyInterestRate = annualInterestRate / 12 / 100;
var rate = Math.Pow(1 + monthlyInterestRate, numberOfMonths);
var installment = loanAmount * (decimal)(monthlyInterestRate * rate / (rate - 1));
return decimal.Round((decimal)installment, 2);
}
Dokumentowanie nietypowego środowiska lub zależności
Czasem w projekcie mamy konfiguracje związane z określonym serwerem, biblioteką zewnętrzną czy constraintem biznesowym, który trudno odczytać wprost z kodu. W takich wypadkach krótka notka może uchronić nas (i innych deweloperów) przed długimi godzinami debugowania.
Tymczasowe rozwiązania i TODO
- Jeżeli wprowadzamy quick fix lub obejście problemu, komentarz z wyjaśnieniem przyczyny potrafi zaoszczędzić frustracji.
- Dodanie adnotacji // TODO: Naprawić obsługę błędów w tej metodzie może stać się punktem kontrolnym i przypomnieniem w backlogu.
Jak pisać dobre komentarze?
Bądź zwięzły i konkretny
- Unikaj wielostronicowych wywodów.
- Kilka dobrze sformułowanych zdań będzie wystarczające.
Aktualizuj komentarze razem z kodem
- Komentarz niezgodny z implementacją może wprowadzać w błąd.
- Jeśli refaktoryzujesz kod, sprawdź, czy komentarz jest wciąż aktualny.
Używaj dokumentacji XML (w przypadku C#)
- Dzięki temu narzędzia takie jak Visual Studio czy IntelliSense mogą wyświetlać od razu podpowiedzi.
Przykład:
/// <summary>
/// Metoda oblicza miesięczną ratę kredytu na podstawie formuły annuitetowej.
/// </summary>
/// <param name="loanAmount">Kwota kredytu</param>
/// <param name="annualInterestRate">Roczne oprocentowanie (w procentach)</param>
/// <param name="numberOfMonths">Liczba rat miesięcznych</param>
/// <returns>Miesięczna rata kredytu w złotówkach</returns>
public decimal CalculateInstallment(decimal loanAmount, double annualInterestRate, int numberOfMonths)
{
// Implementacja
}
Przykłady złych komentarzy
Komentowanie tego, co widać w kodzie
// Zwiększa wartość i o 1
i++; Ten komentarz nie wnosi nic cennego, bo i++ jasno mówi o inkrementacji.
Nieaktualne komentarze
// Ta metoda liczy raty kredytu (stara formuła)
public decimal CalculateInstallment(decimal loanAmount, double interestRate, int months)
{
// Nowa formuła, ale komentarz nie został zmieniony...
} Jeśli kod został zrefaktoryzowany, a komentarz pozostał bez zmian, wprowadza to chaos.
Komentowanie dla komentarza
Nie pisz komentarzy tylko dlatego, że "polityka firmy mówi, że każda linijka musi coś mieć". Skupiaj się na jakości, nie na ilości.
Czy da się obejść bez komentarzy?
W teorii, przy perfekcyjnej jakości kodu – być może tak. Kod z doskonałymi nazwami, dobrze przemyślaną architekturą i czytelnym flow faktycznie wymaga mniej komentarzy. Jednak w praktyce, zawsze znajdzie się obszar wymagający dodatkowego wyjaśnienia. Dlatego zupełny brak komentarzy bywa ryzykowny.
Dlaczego to wszystko jest ważne?
Szybsze wdrożenie nowych członków zespołu
Jeśli trafiasz do dużego projektu, dobrze napisane komentarze pomogą Ci odnaleźć się w kodzie znacznie szybciej.
Łatwiejsze debugowanie
Zwięzła notka o tym, dlaczego wprowadzono dany fragment logiki, pozwala szybciej zrozumieć potencjalne źródło problemu.
Lepsza komunikacja w zespole
Jasny, dobrze udokumentowany kod jest formą komunikacji – komentarze mogą uzupełnić to, czego nie widać w samych nazwach klas i metod.
Bonus
Jeżeli chcesz nie tylko poprawić swój warsztat w zakresie pisania zrozumiałego i dobrze udokumentowanego kodu, ale też zgłębić nowoczesny ekosystem Microsoft, zapraszam do zapoznania się z moim szkoleniem Zostań Programistą .NET. Znajdziesz tam kompleksowe materiały, praktyczne zadania i najlepsze praktyki, które pomogą Ci tworzyć profesjonalne aplikacje w technologii .NET.
Podsumowanie
Komentarze nie są złem koniecznym
– właściwie zastosowane, dodają kodowi wartości i ułatwiają prace zespołowe.
Nie komentuj oczywistości
– skup się na trudnych, nietypowych lub kluczowych elementach logiki.
Aktualizuj i pielęgnuj swoje komentarze
– w przeciwnym razie wyrządzą więcej szkody niż pożytku.
Dokumentacja XML w C# to świetne narzędzie
– pozwala tworzyć samouzupełniające się wskazówki w środowisku programistycznym.
Komentarze w kodzie mogą być Twoim sprzymierzeńcem, pod warunkiem że wiesz, kiedy i jak je stosować. Pamiętaj, by wciąż się rozwijać jako programista – to najlepszy sposób, by pisać świetny kod, który inni pokochają (albo przynajmniej zrozumieją!). Jeśli chcesz zrobić kolejny krok w swojej karierze .NET, zerknij na moje szkolenie online Zostań Programistą .NET i poznaj tajniki tworzenia nowoczesnych aplikacji.
To wszystkie na dzisiaj. Jeżeli taki artykuł Ci się spodobał, to koniecznie dołącz do mojej społeczności – darmowe zapisy, gdzie będziesz również miał dostęp do dodatkowych materiałów i przede wszystkim bonusów. Do zobaczenia w kolejnym artykule.
