ASP.NET Core MVC - klasyczny wzorzec w nowoczesnej odsłonie
ASP.NET Core MVC to kontynuacja dobrze znanego wzorca Model-View-Controller w ekosystemie .NET Core. W podejściu MVC logika aplikacji jest podzielona pomiędzy trzy główne komponenty:
• Model - odpowiada za dane i logikę biznesową.
• View (Widok) - odpowiada za prezentację danych (HTML z kodem Razor generującym treść dynamicznie).
• Controller (Kontroler) - pośredniczy pomiędzy modelem a widokiem; odbiera żądania HTTP, decyduje co zrobić (np. pobrać dane z modelu) i zwraca odpowiedni widok lub wynik.
Taki podział wymusza silną separację odpowiedzialności, co jest korzystne zwłaszcza w większych, rozbudowanych aplikacjach. Dzięki temu różni członkowie zespołu mogą równolegle pracować nad warstwą logiki i interfejsem użytkownika, nie wchodząc sobie w drogę. W praktyce jeden kontroler obsługuje wiele akcji/endpointów (metod), a każda akcja zazwyczaj zwraca osobny widok. Struktura projektu MVC jest dość rozbudowana, mamy osobne foldery na Controllers, Views, Models itp., a konwencje nazw (np. HomeController -> Views/Home folder) odgrywają dużą rolę.
Zalety ASP.NET Core MVC:
-Umożliwia tworzenie modularnych, skalowalnych aplikacji o wyraźnym podziale na warstwy. Ścisła architektura MVC ułatwia utrzymanie porządku w dużych projektach.
-Elastyczność: Kontrolery MVC mogą zwracać różne formaty odpowiedzi - HTML, JSON (np. dla API), pliki, przekierowania itp. Ta wszechstronność sprawdza się w wielu scenariuszach (od tradycyjnych stron HTML po REST API).
-Znajomość w środowisku: Wzorzec MVC jest od lat standardem w projektowaniu aplikacji webowych, więc wielu programistów ma już doświadczenie z tą architekturą. W 2026 roku wciąż istnieje ogromna baza wiedzy, bibliotek i narzędzi wspierających MVC.
Wady ASP.NET Core MVC:
-Więcej ceremonii (boilerplate): Nawet prosta funkcjonalność wymaga utworzenia kontrolera i widoku (czasem też modelu), co oznacza trzy osobne pliki. Dla drobnych funkcji bywa to przerost formy, utrzymujemy wiele plików i musimy pilnować routingu między nimi.
-Złożoność routingu: Routing w MVC może być mniej przejrzysty dla początkujących, adres URL mapuje się na określoną kombinację kontroler/akcja, co odbywa się według konwencji lub przy użyciu atrybutów. Trzeba to dobrze zrozumieć i skonfigurować, zwłaszcza gdy aplikacja rośnie.
-Ryzyko rozrostu kodu: Ponieważ kontrolery mogą obsługiwać wiele akcji, łatwo stworzyć rozbudowane klasy kontrolerów z mnóstwem metod. Bywa to wyzwaniem w utrzymaniu, kontroler staje się zbyt "gruby", jeśli nie zadbamy o wydzielenie logiki (np. do usług). Wymaga to dyscypliny w projektowaniu.
ASP.NET Core Razor Pages - prostota i skupienie na stronie
Razor Pages to podejście wprowadzone w ASP.NET Core 2.0, które upraszcza tworzenie stron poprzez skupienie się na pojedynczych stronach Razor zamiast na kontrolerach. W praktyce Razor Pages przypomina nieco dawne "code-behind" z WebForms, każda strona (.cshtml) ma powiązaną klasę "PageModel" zawierającą logikę dla tej strony. Można powiedzieć, że Razor Pages to wewnętrznie też MVC, ale zredukowane do poziomu pojedynczej strony: model (dane) i "kontroler" są zawarte w klasie PageModel, a widok to odpowiadający mu plik .cshtml.
Jak to wygląda w praktyce? Tworząc stronę Razor otrzymujemy:
-Plik .cshtml - szablon widoku z kodem HTML/Razor. Na górze definiujemy dyrektywę @page, która określa adres URL dla strony.
-Powiązaną klasę PageModel (w pliku .cs o tej samej nazwie), gdzie umieszczamy obsługę żądań. Metody nazwane OnGet, OnPost itd. działają podobnie do metod akcji kontrolera, ale dotyczą tylko tej jednej strony. Możemy też definiować właściwości oznaczone atrybutem [BindProperty] do powiązania danych z formularzy (two-way binding modeli).
Struktura projektu w Razor Pages jest bardziej spłaszczona i uporządkowana "per strona". Wszystkie pliki związane z daną stroną znajdują się razem w folderze Pages (i ewentualnie podfolderach). Dzięki temu łatwo odnaleźć kod obsługujący konkretny widok, nie musimy skakać między folderem kontrolerów a widoków. Routing jest domyślnie oparty na ścieżkach plików (np. strona Pages/Produkty/List.cshtml będzie dostępna pod /Produkty/List). Można także definiować własne szablony routingu poprzez dyrektywy @page.
Zalety Razor Pages:
-Mniej skomplikowany start: Dla nowych projektów i mniej doświadczonych developerów model stron bywa bardziej zrozumiały. Mniej plików do stworzenia na początek oznacza szybsze dodawanie nowych funkcji. Kod związany z daną funkcjonalnością trzymamy w jednym miejscu, co redukuje "magię" typową dla konwencji MVC.
-Struktura przyjazna małym i średnim aplikacjom: Razor Pages świetnie sprawdza się przy aplikacjach typu CRUD, panelach administracyjnych, stronach informacyjnych, gdzie logika jest ściśle powiązana z konkretną stroną lub formularzem. Pozwala to skupić się na szybkim tworzeniu funkcjonalności bez nadmiarowej struktury.
-Wystarczająca moc dla większości zadań: Pod spodem Razor Pages korzysta z tych samych mechanizmów ASP.NET Core co MVC, mamy dostęp do wszystkich funkcji platformy (wstrzykiwanie zależności, model binding, walidacja, TagHelpers, ViewComponenty itp.). W razie potrzeby w jednej aplikacji możemy łączyć Razor Pages i MVC (np. Razor Pages dla interfejsu użytkownika plus kontrolery MVC dla API JSON).
Wady Razor Pages:
-Ograniczenia w bardzo złożonych scenariuszach: Choć Razor Pages radzi sobie także w większych projektach, przy wyjątkowo rozbudowanych aplikacjach może brakować jasnego podziału na warstwy. Gdy wiele stron wymaga współdzielonej logiki, może okazać się, że kontrolery i serwisy w stylu MVC lepiej organizują kod. Skomplikowane scenariusze, wymagające wielu akcji dla różnych pod-ścieżek, mogą być trudniejsze do realizacji za pomocą samych Razor Pages (choć istnieje mechanizm handlerów do obsługi wielu akcji na jednej stronie).
-Przyzwyczajenia zespołu: Jeśli zespół przez lata pracował w modelu MVC, konieczna będzie nauka nowego podejścia. PageModel to inna organizacja kodu, programiści muszą zmienić sposób myślenia o strukturyzacji aplikacji. Na szczęście krzywa nauki nie jest stroma, bo wiele koncepcji (Razor, model binding) jest podobnych, ale pewna reorganizacja myślenia jest potrzebna.
-Mniej oczywiste dla bardzo nietypowych wymagań: MVC dzięki swojemu rozdziałowi i elastyczności czasem lepiej nadaje się tam, gdzie trzeba mocno dostosować routing, zwracać różne typy wyników z jednego kontrolera, lub zastosować zaawansowane wzorce projektowe. Razor Pages koncentrują się na typowym scenariuszu "żądanie -> strona HTML", co w nietypowych przypadkach może wymagać obejść (np. użycia kontrolera API obok stron).
MVC czy Razor Pages – co wybrać w 2026?
Wiele zależy od rodzaju projektu i preferencji zespołu. Oba podejścia są w pełni wspierane w najnowszych wersjach .NET (zarówno .NET 6/7/8 LTS, jak i zapowiadanych kolejnych). Microsoft jasno wskazuje, że Razor Pages i MVC współistnieją w ekosystemie ASP.NET Core, dając programistom wybór odpowiedniego narzędzia do zadania. Nie ma tu jednoznacznej reguły, ale można pokusić się o kilka wskazówek:
• Małe i średnie aplikacje, proste witryny, panele admin: Jeśli tworzysz stosunkowo nieskomplikowaną aplikację webową, gdzie interfejs to głównie zestaw stron/formularzy (np. portal firmowy, blog, CRM o podstawowej funkcjonalności CRUD) - Razor Pages przyspieszy pracę. Mniej szablonowego kodu i prosta struktura pozwolą szybciej dostarczyć rezultaty. Razor Pages oferuje zorientowany na stronę model idealny dla takich projektów. Wielu programistów docenia, że prawdziwym urokiem Razor Pages jest ich prostota, łatwiej utrzymać porządek, gdy każda strona "ogarnia" tylko swoją logikę.
• Duże, złożone systemy, aplikacje enterprise: W przypadku rozbudowanych systemów, nad którymi pracuje większy zespół, tradycyjny MVC może okazać się bardziej odpowiedni. Ścisłe rozdzielenie odpowiedzialności i możliwość grupowania logiki w kontrolerach sprawdza się przy skomplikowanych domenach biznesowych. MVC narzuca architekturę, która pomaga skalować aplikację - dla każdej funkcjonalności możemy mieć zestaw modeli, usług i kontrolerów, co ułatwia testowanie i rozwijanie w dłuższej perspektywie. Klasyczne MVC bywa również niezbędne, gdy aplikacja ma wystawiać wiele endpoints API, obsługiwać SPA lub aplikacje mobilne, wtedy kontrolery Web API (część ASP.NET Core MVC) są naturalnym wyborem. W skrócie: przy aplikacjach o dużej liczbie modułów i zależności MVC zapewnia strukturę, w której łatwiej zapanować nad złożonością.
• Zespół i doświadczenie: Weź pod uwagę background swój i zespołu. Jeżeli macie doświadczenie w klasycznym ASP.NET MVC (np. z .NET Framework) i dobrze czujecie się w tym modelu – przejście na ASP.NET Core MVC będzie naturalne. Z drugiej strony, jeśli zaczynacie od zera z ASP.NET Core, Razor Pages może mieć łagodniejszą krzywą nauki. Warto też pomyśleć o przyszłym utrzymaniu, kto będzie rozwijał projekt? Społeczność .NET w 2026 zna obie technologie, ale programiści webowi mogą oczekiwać architektury MVC w większych projektach, podczas gdy w mniejszych startupach podejście Razor Pages będzie całkowicie akceptowalne.
• Wydajność: Zarówno MVC, jak i Razor Pages opierają się na tym samym rdzeniu ASP.NET Core. Nie ma zasadniczej różnicy wydajnościowej między stroną Razor a widokiem MVC, oba generują wynik po stronie serwera i wysyłają HTML do przeglądarki. Różnice mogą wynikać raczej z architektury aplikacji (np. nadmiarowa logika w widokach czy kontrolerach). Warto wiedzieć, że wydajność nie powinna być kluczowym kryterium wyboru między MVC a Razor Pages, wybierz raczej to, co usprawni rozwój i utrzymanie twojego konkretnego projektu.
Na koniec dnia wybór między ASP.NET Core MVC a Razor Pages sprowadza się do dopasowania narzędzia do zadania. Obie technologie będą dalej rozwijane i wspierane przez Microsoft w najbliższych latach. Można nawet łączyć ich zalety, np. używać Razor Pages do generowania klasycznych stron, a jednocześnie korzystać z kontrolerów MVC/Web API do obsługi AJAX czy integracji z frontendem (np. React/Angular) w jednej aplikacji.
Podsumowanie
MVC czy Razor Pages? W 2026 roku odpowiedź brzmi: to zależy. Razor Pages upraszczają tworzenie tradycyjnych stron i formularzy, co czyni je atrakcyjnymi dla mniejszych i średnich projektów oraz szybkiego tworzenia funkcjonalności. Z kolei ASP.NET Core MVC zapewnia sprawdzoną architekturę dla dużych, wielowarstwowych aplikacji, gdzie klarowny podział na komponenty jest na wagę złota. Wiele firm i projektów enterprise nadal z powodzeniem korzysta z MVC, podczas gdy inne, zwłaszcza w obszarze prostszych aplikacji webowych, wybierają Razor Pages dla zwiększenia produktywności.
Warto przy tym pamiętać, że oba podejścia nie wykluczają się wzajemnie i działają w obrębie jednej platformy ASP.NET Core. Decydując się na jedno z nich, inwestujesz w nowoczesny ekosystem .NET, gdzie w razie potrzeby możesz rozszerzyć projekt o dodatkowe moduły (np. dołożyć API, usługę Blazor, itp.). Niezależnie od wyboru, kluczowe jest dobre opanowanie podstaw ASP.NET Core. Jeśli chcesz nauczyć się tworzyć zaawansowane aplikacje w ASP.NET Core MVC oraz Web API, krok po kroku i na praktycznych przykładach, zachęcam do sprawdzenia mojego kompletnego szkolenia online Szkoła ASP.NET Core. Dowiesz się tam, jak projektować architekturę dużych aplikacji i wykorzystać pełnię możliwości ASP.NET Core w realnych projektach.
